Giới thiệu
Trong kỷ nguyên của các phương pháp điều trị sỏi thận ít xâm lấn như tán sỏi ngoài cơ thể (ESWL), nội soi niệu quản, tán sỏi qua da (PCNL) hay nội soi ống mềm ngược dòng (RIRS), thì mổ mở điều trị sỏi thận tưởng như đã lui về quá khứ. Tuy nhiên, thực tế cho thấy mổ mở vẫn giữ một vai trò quan trọng, nhất là trong những trường hợp sỏi phức tạp như sỏi san hô toàn phần, sỏi lớn, tái phát hoặc thất bại với các phương pháp khác.
Khi nào cần mổ mở sỏi thận?
Theo khuyến cáo của Hội Niệu khoa Châu Âu (EAU 2024), mổ mở sỏi thận được chỉ định trong các trường hợp:
1. Sỏi san hô toàn phần (Staghorn stone)
- Sỏi chiếm toàn bộ đài – bể thận, thường liên quan đến nhiễm trùng mạn tính.
- Kỹ thuật tán sỏi qua da có thể không đạt hiệu quả hoàn toàn, dễ để sót sỏi.
- Mổ mở giúp lấy sạch toàn bộ sỏi, đồng thời tạo hình lại hệ thống thận – bể thận nếu cần.
2. Thất bại với các phương pháp tán sỏi ít xâm lấn
- Bệnh nhân đã điều trị RIRS, PCNL nhưng còn sót sỏi hoặc tái phát nhiều lần.
- Mô sẹo sau phẫu thuật cũ gây biến dạng đường niệu, làm giảm hiệu quả tán sỏi.
3. Dị dạng đường niệu hoặc bất thường giải phẫu
- Thận móng ngựa, niệu quản đôi, hẹp khúc nối bể thận – niệu quản.
- Mổ mở cho phép sửa chữa đồng thời bất thường và lấy sỏi.
4. Không đủ điều kiện thực hiện các phương pháp ít xâm lấn
- Không có dụng cụ hỗ trợ nội soi.
- Chống chỉ định tán sỏi qua da (rối loạn đông máu, nhiễm trùng chưa kiểm soát...).
Ưu điểm của mổ mở trong điều trị sỏi phức tạp
- Lấy sỏi triệt để trong một lần phẫu thuật.
- Thích hợp với sỏi lớn, nhiều nhánh, đặc biệt là sỏi san hô toàn phần.
- Có thể kết hợp tạo hình lại thận – bể thận, xử lý các bất thường kèm theo.
- Tỉ lệ tái phát thấp hơn nếu được lấy sạch sỏi và xử lý triệt để nguyên nhân.
Nhược điểm và cân nhắc
- Xâm lấn lớn, để lại sẹo mổ.
- Thời gian hồi phục lâu hơn nội soi.
- Nguy cơ chảy máu, tổn thương nhu mô thận nhiều hơn.
- Cần gây mê toàn thân và chăm sóc hậu phẫu tích cực.
Tổng kết
Mặc dù các phương pháp điều trị ít xâm lấn đang ngày càng phổ biến và hiệu quả, mổ mở sỏi thận vẫn là lựa chọn cần thiết trong một số trường hợp đặc biệt, nhất là sỏi san hô toàn phần, sỏi lớn tái phát hoặc có bất thường giải phẫu. Việc chỉ định đúng phương pháp điều trị sẽ giúp đạt hiệu quả tối ưu, giảm nguy cơ tái phát và biến chứng lâu dài.
Tài liệu tham khảo
- Türk C, et al. EAU Guidelines on Urolithiasis 2024. European Association of Urology.
- Preminger GM, Assimos DG, Lingeman JE, et al. AUA guideline on management of staghorn calculi: diagnosis and treatment recommendations. J Urol. 2005.
- Soucie JM, et al. Urolithiasis: a population-based study. Am J Epidemiol. 1994.
- Skolarikos A, et al. Staghorn renal stones: best treatment modalities. Curr Opin Urol. 2012.