1. Tổng Quan
Gãy dương vật là một chấn thương niệu-sinh dục hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, thường xảy ra khi dương vật cương cứng bị tác động mạnh bất thường, dẫn đến vỡ bao trắng (tunica albuginea) của vật hang. Đây là một cấp cứu ngoại khoa cần can thiệp sớm để hạn chế biến chứng lâu dài.
2. Triệu Chứng Lâm Sàng
Bệnh nhân thường mô tả triệu chứng rất điển hình:
- Âm thanh “rắc” hoặc “bụp” trong lúc quan hệ tình dục hoặc thủ dâm.
- Đau chói ở dương vật ngay sau tiếng động.
- Xìu đột ngột, mất cương tức thì.
- Sưng nề và bầm tím lan rộng: hình ảnh đặc trưng là “cà tím” (eggplant deformity).
- Có thể lệch trục dương vật hoặc cong bất thường.
- Trường hợp tổn thương niệu đạo đi kèm: tiểu khó, tiểu máu hoặc bí tiểu.
3. Cận Lâm Sàng
Chẩn đoán gãy dương vật chủ yếu dựa vào lâm sàng, tuy nhiên một số cận lâm sàng có thể được chỉ định để đánh giá tổn thương đi kèm:
a. Siêu âm Doppler dương vật
- Có thể thấy rách bao trắng và khối tụ máu cạnh vật hang.
- Đánh giá tưới máu vật hang.
b. MRI dương vật
- Nhạy hơn trong đánh giá rách bao trắng và tổn thương vật hang.
- Dùng trong trường hợp nghi ngờ, chẩn đoán không rõ ràng.
c. Niệu đạo đồ (Retrograde urethrogram)
- Chỉ định khi nghi ngờ tổn thương niệu đạo: tiểu máu, bí tiểu, lỗ niệu đạo chảy máu.
4. Điều Trị
a. Điều trị ngoại khoa (Phẫu thuật)
Là lựa chọn ưu tiên và tiêu chuẩn hiện nay.
- Thời điểm: nên can thiệp trong vòng 24 giờ sau chấn thương.
- Kỹ thuật:
- Rạch da dương vật kiểu vòng hoặc dọc.
- Bộc lộ vật hang, xác định và khâu phục hồi bao trắng bằng chỉ không tiêu.
- Nếu có tổn thương niệu đạo: khâu phục hồi niệu đạo kèm dẫn lưu.
b. Điều trị bảo tồn (hiếm khi dùng)
Chỉ áp dụng trong các trường hợp rất nhẹ, không có tụ máu lớn, không cong vẹo hay tiểu máu.
- Nghỉ ngơi, chườm lạnh.
- Thuốc giảm đau, kháng viêm.
- Ức chế cương dương bằng thuốc.
Tuy nhiên, điều trị bảo tồn có nguy cơ cao gây biến chứng như cong dương vật, rối loạn cương, xơ hóa vật hang.
5. Tiên Lượng và Biến Chứng
Nếu điều trị sớm và đúng cách, đa số bệnh nhân hồi phục tốt. Biến chứng có thể gặp nếu chẩn đoán và điều trị chậm trễ:
- Rối loạn cương dương.
- Cong dương vật.
- Xơ hóa vật hang.
- Rò niệu đạo hoặc hẹp niệu đạo (nếu tổn thương niệu đạo).
Tài Liệu Tham Khảo
- Zargooshi J. Penile fracture in Kermanshah, Iran: The long-term results of surgical treatment. BJU Int. 2002;89(9):890–894.
- Barros R, Schulze L, Ornellas AA, et al. Management of penile fracture. ScientificWorldJournal. 2009;9:551–559.
- Reis LO, Cartapatti M, Marmiroli R, et al. Mechanisms predisposing penile fracture and long-term outcomes on erectile and voiding functions. Adv Urol. 2014;2014:768158.
- Eke N. Fracture of the penis. Br J Surg. 2002;89(5):555–565.
- Morey AF, Brandes S, Dugi DD, et al. Urotrauma: AUA guideline. J Urol. 2014;192(2):327–335.